مزدا؛ از تولید چوب پنبه تا موتور اسکای اکتیو

مزدا و تولید چوب پنبه

شرکت مزدا در سال 1920 با نام تویو کوگیو (Toyo Kogyo Co., Ltd) و تولید چوب پنبه کار خود را آغاز کرد. و سپس در سال 1927 کاربری این شرکت به تولید قطعات خودرو تغییر یافت و پس از آن با نام تجاری مزدا فعالیت خود را در حوزه خودرو ادامه داد. مزدا در سال 1931 اولین محصول خود با نام Mazda-go که یک موتورسیکلت سه چرخ بود را تولید و تعدادی از آن را به چین صادر می کند.

موتور چرخشی وانکل

فلیکس وانکل مهندس مکانیک آلمانی در تاریخ 13 آگوست 1902 چشم به جهان گشود. وی در طول جنگ جهانی دوم در موسسه تحقیقات هوایی آلمان کار خود را شروع کرد و سپس در شرکت NSU Motorenwerke شروع به طراحی، توسعه و ساخت نوع جدیدی از موتور کرد. این شرکت آلمانی در حوزه ساخت موتورسیکلت و خودرو فعالیت می کرد. در سال 1954، وی توانست در شرکتNSU اولین طرح رسمی خود را به اسم موتور وانکل معرفی کند. موتور وانگل، یک موتور چرخشی با نام DKM57 بود که در سال 1959 از طرف شرکت NSU معرفی شد.

موتورهای چرخشی در طول جنگ جهانی، در صنعت هواپیمایی استفاده می‌شد. تصویر زیر از یک موتور 9 سیلندر چرخشی تولید شده در فرانسه توسط شرکت هواپیما سازی Gnome et Rhône است.

مزدا و ساخت اولین خودرو با موتور وانکل

«جوجیترو ماتسودا»، بنیانگذار شرکت خودروسازی مزدا، توانست این شرکت را که در ابتدا تحت نام Toyo Cork Kogyo Co., Ltd محصولاتی نظیر چوب پنبه تولید می کرد، به یکی از محبوب ترین خودروسازان بدل کند. طبق گفته سایت رسمی مزدا، ماتسودا نام این شرکت را از واژه «اهورا مزدا»، پروردگار اندیشه، خرد و هارمونی و به دلیل تشابه آن با نام خانوادگی خود، برگرفته است.

مزدا، خودروساز ژاپنی محبوب، اوایل دهه 60 میلادی تحت تاثیر شرکت NSU قرار گرفت و با عقد قرادادی با این شرکت آلمانی، دپارتمان تحقیقاتی موتورهای چرخشی را شکل داد و موتورهای چرخشی و دوار را با هدف استفاده از آن در وسایل نقلیه توسعه داد. مزدا، در سال 1968، موتور چرخشی 2 روتور (two-rotor) 800 cc خود را با 110 اسب بخار قدرت معرفی و خودرو اسپرت و پرطرفدار مزدا کازمو (Mazda Cosmo) را به بازار عرضه کرد.

در واقع، موتور روتاری را می توان فرشته نجات مزدا موتور خطاب کرد؛ چراکه مزدا موتور تا قبل از عقد قرارداد با شرکت NSU و توسعه و به کارگیری موتور چرخشی در محصولات خود، در حال افول و به مرز ورشکستگی بسیار نزدیک شده بود.

سیر تکاملی موتور ها در شرکت مزدا

مزدا سپس در دهه 70 میلادی توانست با عرضه دو محصول خود با موتورهای دوار(Rotary Engine) به نامهای RX-2 و RX-3 با قابلیت ها و عملکرد بالا، مورد استقبال زیادی قرار گیرد و در بازار خودرو به شهرت چشمگیری دست پیدا کند. این کمپانی سپس با معرفی مزدا کاپلا (Mazda 626) که نام آن برگرفته از درخشان ترین ستاره صورت فلکی ارابه ران (Auriga) است، در زمره یکی از بزرگترین خودروسازان شناخته شده جهان قرار گرفت.

محصولاتی نظیر RX-7 و RX-8 نیز دو مدل نوستالژی محبوب از برند مزدا محسوب می شوند که با موتور روتاری عملکرد بسیار چشمگیری از خود نشان داده‌اند. علیرغم توقف تولید این دو مدل، نمی توان موفقیت مزدا در تولید خودرو با موتورهای روتاری را نادیده گرفت.

در سال 1989 مزدا اولین نسل از خودروی MX-5 خود را با موتور DOHC وارد بازار کرد که در زمان خودش با استقبال چشمگیری از سوی مردم مواجه شد به طوری که به دلیل محبوبیت زیاد، این مدل در 3 نسل دیگر نیز وارد بازار بازار شد. موتور این خودرو، نوعی موتور پیستونی 4 سیلندر خطی با حجم 1600cc و قدرتی حدود 115 اسب بخار بود که در سری های جدیدتر این خودرو به 181 اسب بخار افزایش پیدا کرده است.

مزدا در تولید نسل دوم خودروهای خود با نام MX-5 NB از موتور سری B استفاده کرد که موتور مورد استفاده در خودرو پراید نیز از همین سری است. مزدا و فورد همکاری بی نظیر و بسیار موفقی را با هم شکل داده بودند که این همکاری منجر به تغییرات شگرف و قابل ملاحظه ای شده بود؛ از جمله معرفی موتورهای سری L که در نسل بعدی خودروی محبوب مزدا Miata به عرصه ظهور رسید و با استقبال عموم مواجه شد و همچنین معرفی خودرو Familia مزدا که میتوان آن را برگ برنده مزدا در بازار جهانی آن دوره تلقی کرد، حاصل این دوره درخشان همکاری با فورد بود.

این همکاری تا حدی ادامه یافت که شرکت فورد در طول سالیانی که دیگر دخالتی در ساختار مهندسی و فنی مزدا نداشت و تنها سهامدار حقوقی این شرکت محسوب می‌شد نیز همچنان پلتفرم های خود نظیر؛ لیزر، اسکورت و ... را در اختیار مزدا قرار می داد.

مزدا و معرفی سری SKYACTIV

در سالیانی که فورد با مشکلات مالی جدی دست و پنجه نرم می کرد مزدا توانست با معرفی نسل جدید خودروی مزدا 3 محبوب، بازار را به دست گرفته و با زبان طراحی بصری KODO انقلابی در حوزه زیبایی، ایرودینامیک و مارکتینگ محصولات خود فراهم آورد. این موفقیت به حدی بود که مزدا توانست تمام سهام فروخته شده به فورد را دوباره خریداری کند که در آینده به طور تخصصی‌تر در مورد زبان طراحی مزدا به نام KODO بیشتر صحبت خواهیم کرد.

مزدا با معرفی سری جدید از موتورهای خود با فناوری انحصاری خود با نام اسکای اکتیو (SKYACTIV) و در موتور Skyactiv-X، توانست در حوزه کاهش مصرف سوخت به میزان 30 درصد، کاهش آلایندگی و افزایش بهره وری خودرو به دستاورد پیروزمندانه ای دست پیدا کند و آن را به یکی از مباحث مطرح میان خودروسازان جهان بدل کند.

نام این فناوری از عبارت "The sky is the limit" برگرفته شده که این مفهوم، تعهد مزدا در پیشرفت، توسعه و افزایش عملکرد محصولاتش را در کنار پایبندی به محیط زیست نشان می دهد.

فناوری اسکای اکتیو را می توان مظهر مشتری مداری مزدا معرفی کرد چرا که این فناوری در مواقع رانندگی پرفشار، کارایی خودرا نشان داده و مصرف سوخت را تا حد چشمگیری کاهش می دهد. با علم به اینکه تست EPA که نشان دهنده مصرف سوخت خودرو است، در رانندگی با سرعت کم محاسبه می شود و در اعداد و ارقام مزدا تغییری حاصل نمی کند، متوجه می شویم که آنچه که برای مزدا حائض اهمیت است تعهد به مشتری مداری است.

مشخصات فنی موتور اسکای اکتیو

مزدا با الهام گرفتن از سازوکار موتورهای دیزل، طراحی جدیدی از موتور را رونمایی کرده که در آن، خودرو در حالت رانندگی پرفشار مصرف سوخت کمتری نسبت به موتور های توربو دارد. در فناوری اسکای اکتیو، مزدا از روش (Exhaust Gas Recirculation) EGR استفاده می کند، بطوریکه مقداری از دود داخل اگزوز پس از عبور از سیستم خنک کننده همراه با هوا وارد سیلندر شده و مقدار پاشش بنزین را به حداقل می‌رساند؛ همچنین به دلیل قابل اشتعال نبودن دود داخل سیلندر، دمای انفجار نیز کاهش می‌یابد. نکته قابل توجه فناوری اسکای اکتیو اینجاست که این موتور با بنزین اکتان 87 (بنزین معمولی) نیز همین کارایی را از خود نشان می دهد.

مزدا همچنین سطح پیستون در موتورهای SKYACTIV را خمیده تر کرده و با افزایش حجم محفظه تراکم هوا و سوخت و تراکم فشار زیاد قبل از احتراق، گشتاور و بازدهی سوخت به طور قابل ملاحظه ای بالا رفته است. طبق گفته مزدا، مهندسین این شرکت در این فناوری از استراتژی SPCCI (Spark Controlled Compression Ignition) به معنای احتراق تراکمی تحت کنترل استفاده کرده که مفهوم آن ترکیب راندمان سوخت یک موتور دیزل با قدرت و قابلیت حرکت یک موتور بنزینی است.

به جرات می توان گفت که فناوری به کار گرفته شده در موتورهای اسکای اکتیو، فراتر از تکنولوژی روز صنعت موتورسازی جهان است. این موتور طوری طراحی شده که در شرایط رانندگی پرفشار می تواند سازگاری و بازدهی موتور را افزایش دهد. همچنین فناوری به کار رفته در آن باعث کاهش گازهای آلاینده، افزایش بازدهی موتور، کاهش مصرف سوخت و کاهش اتلاف انرژی موتور می شود.

در پایان، آنچه که مزدا را از باقی خودروسازان متمایز می کند، تعهد این شرکت به مشتری مداری، فراتر رفتن از تکنولوژی روز دنیا و پیشگام شدن در پیاده سازی آن، چشم انداز درخشان شرکت و محبوبیت این شرکت است.